ХХ асрга мактуб

ХХ аср, мен сенга бегона эмасман. Умримнинг дастлабки тўрт йили сенда кечган. Тўрт йил сенда нафас олдим. Аммо унда сенинг ҳаволаринг анча юмшаб, заҳарлардан тозара бошлаган эди. Мен нафас олган ҳаволар эрк ҳаволари эди. Менинг юртим сенга ўзгаларга қарам бўлиб қадам қўйган ва сенинг энг шонли ва аянчли дамларингни шу тарзда қарши олган. Ниҳоят, сўнгги ўн йиллигинг ўзбегимнинг бошига Ҳумо келтирди.

Энди сен ўтмишсан. Мен эса юртимни елкамда кўтариб келажак сари одимлаб кетяпман. 

Лекин сенга фақат бир миллат вакили сифатида қарамоғим хато бўлади. Мен сенга бутун бошли одам бўлиб назар ташлайман.

Мен – одам, XXI асрнинг иккинчи ўн йиллигидан туриб сенга хат йўллайяпман! 

ХХ аср! Сен фурсатнинг қолипга солинган шаклисан, холос. 100та 365 кун (кабиса йилларида яна 25 кун)нинг, 36 525 соатнинг замондан юлиб олинган йигирманчи бўлагисан. Аммо инсоният эра бошидан бери эришмаган тараққиёт шиддатини сенда топди. Дунё қитъалари, океан ва денгизлар, тоғу саҳролари билан менинг чангалимга тушди. Мен уни тўхтовсиз ўзлаштиришга, ўзгартиришга тушдим. Олам яратиқлари орасига ўзимнинг ихтироларимни аёвсиз тиқиштира бошладим. Сенга эса “техника асри” деб ном бердим.

Биламан, бу ном сенга ёқмайди. Аммо, на илож, чидайсан. Бошқа чоранг йўқ. Сен менга олам сирларини очганинг сари мен яна ҳам кўпроғини хоҳлардим. Оқибатда ўзим ўзим билан замин талаша бошладим. Мен шу заминга қадам қўйгандан бери ўз-ўзимни кўп қақшатдим. Аммо сендагиилк эмас.

Мен сенга Эйнштейн, Нобелларни бердим. Сен менга илм-фан техника тараққиётини бердинг. Мен бу тараққиётдан ўз-ўзимни қириш учун қуроллар ясашда фойдаландим. 

Мен табиат сирларини англаганим сари табиатга кўпроқ зарар етказардим.

Табиий фанлар ривожи натижасида табиат қонуниятларини ўргандим ва уларни бузишга киришдим. Бунга ўзинг гувоҳсан.

Мен сенга Гитлер, Сталинларни бердим. Сен менга иккита Жаҳон урушини бердинг. 

Мен сенга заводларни бердим, сен менга ўрмон ёнғинларию, иқлим бузилишини бердинг.

Мен сенга атом қуролини бердим, сен менга тошқинлар, цунамиларни бердинг, 

Мен сенга кимёвий қуролни бердим сен менга экологик фожиаларни, Озон туйнукларини бердинг.

Мен сенга ген инженериясини бердим, сен менга улкан саватда заҳарланган меваларни тутқаздинг.

Айни 14 ёшга тўлганингда бошингни машъум урушга қўшдим. Сени танклар, самолётлар ила даҳшатга солдим. Жамиятлар, ҳукмрон кучлар, ғоялар курашида топганим, ўз-ўзимга лаънат ва қарғиш бўлди. Аммо буюк тафаккурим ўз тизгинидан чиқмасдан юксалаверди. Оламни англаш, борлиқни идрок қилиш билан бирга бу тафаккур сен учун энг даҳшатли совға тайёрлар эди: Иккинчи жаҳон уруши. Сен эса титраб-қақшаб мени ўз-ўзимни қандай санъат ила ҳалок қилаётганимни кузатардинг. Бу менга сабоқ бўлди. Инсоний қадриятларни асраш, уларнинг муқаддаслигини англашим учун сен менинг аҳмоқликларимни жим кузатиб турардинг.

Сендаги урушлар минг йилликнинг энг қирғинли уруши бўлди. Ҳеч қачон ўзимни бунчалик кўп қурбон қилмаганман.  Аммо ҳеч қачон бундай кўп билимларга бирваракайига эгалик қилмаганман ҳам. 

  Сен менга дунёни борича кўришга изн бердинг. Мен Ер куррасини сенинг бағрингда коинотдан туриб кўришга муяссар бўлдим. Ҳали бу ишинг учун афсусланасан, ХХ аср. Чунки айни шу ишинг менинг кўнглимга заминдан ўзга макон излашдек бир орзуни солди. Кун келиб ўзга сайёраларда ҳаёт нишоналарини топсам, ўзим еб битирган заминни ташлаб кетишга шайланиб юрибман. Яна ўзингдан кейинги асрларга бу ҳақида гапириб юрмагин, келишдикми?

Сен ўз техник тараққиётинг самараси ўлароқ менга компютерни яратишга имкон бердинг. Бунинг учун қанча қурбонлар берилди, ахир. Оқибатда эса илм-фан яна зафар қучди. ХХ аср, хурсанд бўлишга шошма. Мен ҳали бу технология билан янада даҳшатли урушларни бошлаб юборишим мумкин.

 Бу ҳақида ХХI асрдан сўрасанг, унинг номини “ахборот уруши” дейди. 

Сен умринг сўнгида менга инсоният тафаккурининг энг юксак чўққиси бўлиб турган кашфиёт – интернетни бердинг. Аммо унинг роҳатини сен эмас, сендан кейингилар кўради. Бундан афсусланма. Сен ўз хизматингни адо этдинг. Бошимга нимаики тушган бўлса, ҳаммасига ўзим сабабчиман. Сенинг айбинг эса фақат мен сенда 100 йил яшаганимдир. Номингни хотира дафтаримга энг катта ва энг қора ҳарфларда битажакман.

Янги аср 18-одимини ташлаётганда сенга шу хатни йўлладим.

Хайр, ХХ аср! Боболаримнинг, оталаримнинг ёшлиги, меҳнати, кураши сингган аср, хайр! Сенда ўтган тўрт йилим учун рози бўл. 

Суҳроб ЗИЁ