Талаба бўлганимнинг биринчи йили “Жавзо ташрифи”ни қўлимда кўриб қолган курсдошим ялиниб-ёлвориб ўқишга сўраганди. Таътилда вилоятига олиб кетибдию, уйига ташлаб келибди. Сўрасам, “бу китоб менга совға бўлсин”, деди. Совға бўлса яхшию, ўқигим келганда тополмай қолишим ёмон-да. Бир йилдан кейин унинг қўлида шу китобни кўриб қолдим. Ичига менинг номимдан “Эсдалик учун” деб ёзиб ҳам қўйибди. Роса кулишдик. Китоблари шундай қўлма-қўл бўлиши шоир учун катта бахт бўлса керак. “Жавзо ташрифи”дан сал кам ўн йил ўтиб чоп этилган шоирнинг “Танланган асарлар”и бу ташналикни қондиришига умид қиламиз.
Икл бор “Жавзо ташрифи”ни қўлга олганимда, ўзига хос услубга дуч келдим. Мен ўқиган китобларда шеърдаги ҳар бир сўз нафис, ипакдек майин товланиши керак эди. Оҳанг гўзаллиги деган гаплар ҳам бор. Матазар Абдулҳаким мендаги бу қарашни йўққа чиқарди. Бир шеърида бул шоир “Келгунингча Урганч – дабдала”, дебди. Қандай қилиб шеърда шундай дағал сўзни қўллаш мумкин?! Аммо бунинг уддасидан чиқилган. Бир шеърида жуфтидан айрилган заҳот ўзини ўлимга маҳкум этган ғозни бўри ёки тулки эмас, “ўзимизнинг эзгуликхўрлар” зиёфатда еганини айтади. Ёки бошқа шеърда “Бу одамни ҳайвон деб сўкманг, Ҳайвонларни қилманг ҳақорат”, деб “чақиб олади”. Сўзнинг хунуги бўлмайди. Сўз илоҳий. Энг жўн сўз замирида ҳам бадиийлик пинҳон. Ҳазрат Навоийнинг супурги ёки ўргимчак тўри каби оддий нарсаларга бадиий жило бериб юборганини эслаш кифоя, бизнингча. Матназар Абдулҳакимнинг илк тўпламларидан бўлмиш “Фасллар қўшиғи”нинг дастлабки шеъри шундай бошланади: “Фасл танламаймиз. Тўрт фасл – баҳор”. Шоиримиз сўз ҳам танламайди, Ҳамма сўз гўзал. Ҳамма сўз – Шеър!
Фикримиз исботини унинг ўзи бир шеърида айтиб кўйган экан. “Шеърингиз кўп қўпол. Шеърда ҳар бир сўз жаранглаши керак дилни қитиқлаб. Сал нафисроқ ёзинг...” Шундай маслаҳат берган “мутахассис”га жавобан бир ривоят келтиради. Қайсидир юртда жиноятчиларга жазо беришнинг бир усули жорий этилган экан. Улар тахтага чандилиб, товонларига асал суркалган. Қолгани айиққа ҳавола қилинган. Маҳкумлар товони қитиқлангандаги кулгуга бардош беролмасдан юраклари ёрилиб ўлар экан. Тарих бундай “шакарғуфторлик” билан не-не халқлар ялаб-юлқаб йўқ қилиб юборилганига гувоҳ бўлибди. Элда эса айиқлар ва ҳакамлар тирик қолган. Шоирни қитиқлашга даъват этаётганларга унинг жавоби бор:
Гарчи кўпчиликка манзур, азизсиз,
Ҳақ сўзни айтишдан ҳайиқмасман мен.
Сиз-ку қитиқлашда мутахассиссиз,
Мен ҳакам эмасман, айиқмасман мен.
Шоирнинг шахсияти ҳам, шеъри ҳам жимжимадорликни кўтармаслигининг исботи бу. Ҳар ҳолда у ўзини қитиқлаб том маънода ўлдиришларига йўл қўйманди.
Менинг дард – шарафим,
Менинг ғам – шаъним,
Кўзларим – олддаги довонларимда.
Оёғимга боқманг бундай тамшаниб,
Асал ҳам йўқ менинг товонларимда.
Комментариев нет:
Отправить комментарий